به سخنی دیگر، هدف مومن در زندگی خویش آرایستگی به کمالات و زیبایی هاست که به اشکال مختلف خود را در دنیا و آخرت نشان می دهد و انسان مومن خواهان دست یابی به همه زیبایی ها و آراستن به آن هاست.

نام های خداوند در قرآن به نیکو و پسندیده توصیف می شود و خداوند همه نام های نیکو و زیبا را از آن خود دانسته و می فرماید: له الاسماء الحسنی ؛ همه نام های نیکو و زیبا از آن خداست. از این رو خداوند نه تنها خود کمال و منشای آن بلکه منبع و منشای زیبایی ها و آراستگی هاست. از نام های خاص خداوند جمال و جمیل و کمال و مانند آن است که همه آن ها اشاره به جنبه زیباشناختی خداوند دارد و می کوشد تا در حوزه زیبایی ها خداوند را به تصویر کشد.

خداوند نه تنها خود به جهت وجود کمالی اش موجودی زیبا و زیباگرایانه است بلکه هستی را نیز بر پایه اصول زیباشناختی سامان داده و پدیدار ساخته است. از این رو سخن از تزیین گری و آرایش گری درباره خداوند یکی از مباحث اصلی در آیات قرآنی است . خداوند هر چند که به نام مزین نامیده می شود ولی به شکل اسم فعلی به کار رفته و قرآن بیان می کند که خداوند زمین را به گل و گیاه آراست و یا آسمان را به ستارگان زینت بخشید. از این رو می توان گفت که خداوند آرایشگری است که هستی به زیبایی های بسیاری آراسته است.

● آرایش و آراستگی در قرآن

تزیین بر گرفته از ماده زین و به معنای زینت دادن است. زینت و آراستگی حقیقی عبارت از چیزی است که درهیچ حالتی در دنیا و آخرت موجب عیب و عار برای انسان نگردد و آدمی را زشت و ناخوش نیاید.

راغب اصفهانی در کتاب مفردات الفاظ القران خویش زینت و آرایش را به سه دسته بخش کرده است: یک زینت نفسی همانند علم و اعتقادات نیکو؛ دوم زینت بدنی همانند قدرت و بلندی قامت ؛ سوم زینت خارجی مانند مال و مقام و گوشواره و جامه نیکو و مانند آن (مفردات راغب ص 388 در ماده زین)

هر چند که در مواردی که بیان شده است جنبه زینت ظاهری کم تر توجه شده و به زینت و آراستگی تکوینی اشاره می شود ولی موارد بسیاری نیز در قرآن به زینت ها و آراستگی های ظاهری توجه دارد.

چنان که گفته شد انسان به طور طبیعی و فطری به همه امور کمالی و زیبایی ها گرایش و تمایل دارد و از زشتی ها و نواقص می گریزد ؛ از این رو هم به ظواهر آراسته گرایش داشته و هم به باطن زیبا و زینت تکوینی تمای دارد. گرایش به زیبایی ها و آراستگی های باطنی و تکوینی موجب می شود تا در ظاهر نیز آراستگی را بپسندد و به آن گرایش یابد. هر چند که در میان همه مردمان با شخصیت متعادل و پاک و فطرت سالم گرایش به زیبایی و آراستگی ها وجود دارد ولی در این میان به نظر می رسد که گرایش زنان به آراستگی ظاهری بیش تر باشد؛

ولی اگر به دقت نگریسته شود این آراستگی در میان مردان قوی تر و اصیل تر است و زنان برای جلب نظر مردان خود را می آرایند و در حقیقت حس قوی زیبایی گرایانه و کمال خواهی در مردان موجب می شود تا زنان با آرایش و آراستگی ظاهری خود را به مردان نزدیک سازند و کمال خواهی و زیبایی جویی مردان را ارضا نمایند. از این رو می توان گفت که انگیزه تمایل شدید مردان به کمال و زیبایی هاست که زنان را وادار به آراستگی و تزیین می کند.

در آیه 14 آل عمران به این مساله به دقت اشاره شده و تبیین گردیده است. در این آیه سخن از ناس به معنای توده مردم نیست بلکه سخن از مردان است. به این معنا که ناس در آیات قرآن دو کاربرد متفاوت دارد گاه از آن توده مردم از زن و مرد اراده شده و گاه تنها مردان اراده شده است که از آن جمله می توان به همین آیه اشاره کرد. قرآن توضیح می دهد که برای مردان اموری زینت و آراسته شده است و مردان به این امور به عنوان کمالی (هر چند که در مصداق یابی ممکن است دچار اشتباه و خطا گردند ولی اصل در این گرایش های مردان کمال خواهی و زیباجویی اوست) گرایش شدید داشته و متمایل به آن ها هستند.

از جمله اموری که مردان به آن گرایش داشته و به عنوان زینت و آراستگی خویش می جویند زنان است. به این معنا که جنس زن برای مردان امری است که مردان می کوشند خود را بدان بیارایند و زن در حکم زینت و آرایش مردان به شمار می آید. در این آیه نیامده است که برای توده مردم از زن و مرد جنس مخالف زینت و آرایش قرار داده شده است بلکه تنها زنان هستند که زینت و آرایش مردان شمرده شده است. خداوند می فرماید: زین للناس حب الشهوات من النساء ؛ برای مردان دوستی و حب شهوات زینت داده شده است که از مصادیق این دوستی شهوات ، عشق و دوستی به زنان است. از این رو می توان گفت که مردان به طور ذاتی و فطری و غریزی موجوداتی هستند که در پی خود ارضایی و خشنودی خود می روند و کم تر گرایش به دیگر ارضایی و خشنودی دیگران دارند.

هر چند که قرآن درباره زنان و کنش و واکنش زنان در این مساله به طور مستقیم سخنی نگفته است ولی می توان چنین برداشت کرد که زنانموجوداتی هستند که به خشنود دیگری به ویژه مردان گرایش دارند. در حقیقت آنان خود آراستگی خویش را در راستای خشنودی مردان انجام می دهند.

در این آیه به نکته ای روان شناختی اشاره شده و تفاوت های روان شناختی مردان وزنان بازنمایی و رونمایی شده است. در این آیه به خوبی بیان می شود که گرایش عاطفی در مردان به کمال خواهی و زیبایی طلبی است و گرایش ذاتی( اگر ذاتی دانسته شود) زنان به آراستگی در راستای گرایش مردان است. به این معنا که زنان برای این که مردان را خشنود کنند گرایش به آراستگی می یابند. ( نور آیه 60 و 31)

در باره مصادیق دیگری که در این آیه سخن به میان آمده هر چند که وضع تغییر چندانی پیدا نمی کند و اصل در این گرایش های مردان هستند ولی می توان مدعی شد که زنان نیز می کوشند خویش را به مال و فرزند بیارایند ولی این آرایش نیز در ایشان اصالت ندارد.

به هر حال، در آیات قرآنی همه امور به یک معنا زینت به شمار می آیند و می توان دایره زینت و آراستگی را به همه هستی گسترش داد؛ زیرا خداوند موجودی کمالی است و همه هستی را بر اساس اصول کمالی و زیباشناختی بنیاد نهاده است و جهان به امور زیبا و کمالی آراسته شده است. با این همه برخی از چیزها به جهت ویژگی هایی که دارا می باشند در آیات قرآن به عنوان خاص زینت از آن ها یاد شده است که در ادامه به آن ها اشاره می شود.

● ابزارهای زینت در انسان

از آن جایی که انسان به کمال گرایش ذاتی دارد و زیبایی های در جرگه کمالات مورد توجه ایشان قرار می گیرد، انسان به طور طبیعی و فطری به زینت و آرایستگی باطنی و ظاهری به جهت ابعاد زیباشناختی و کمالی گرایش شدید دارد.

آدمی برای آرایش خویش به کمال واقعی و یا ظاهری و حقیقی و یا خیالی به هر چیزی که به نظر می رسد که کمالی و زیبایی است گرایش می یابد. برای کمال خویش و آراستن خود بدان، ابزارهایی را شناسایی می کند که گاه حقیقی و گاه خیالی و گاه باطنی و گاه ظاهری است. قرآن در آیات بسیاری به این امور اشاره کرده و وضعیت انسان را نسبت به آن توضیح و تبیین می کند.از جمله چیزهایی که قرآن از آن به زینت یاد می کند اموری است که به عنوان زینت و آرایش مردان از آن یاد شده است. از آن میان می توان به زنان اشاره کرد که پیش از این به تفصیل بدان پرداخته شده است.

فرزند نیز برای مردان از اموری است که خود را بدان می آرایند و به آراستگی خود بدان لذت می برند. دوست داشتن فرزندان در مردان به عنوان زینت و آرایستگی امری است که در آیات چندی چون آیه 14 سوره آل عمران و نیز آیه 46 سوره کهف بدان اشاره شده است. در آیه اخیر فرزندان به عنوان زینت و آراستگی دنیا قلمداد شده است که این بدان معنا و مفهوم خواهد بود که در آخرت کسی به داشتن فرزند به عنوان زینت نمی نگرد و زینت و آراستگی مردان و یا حتی زنان به فرزندان تنها اختصاص به دنیا خواهد داشت و در آخرت به این عنوان مورد توجه و نظر کسی قرار نمی گیرد.

از این رو می توان گفت که فرزندان تنها آرایش دنیایی مردان و یا انسان هاست. سپس توضیح می دهد که فرزند در صورتی می تواند برای آخرتزینت به شمار آید که به عنوان باقیات صالحات مطرح شود. به این معنا که فرزندی صالح داشته باشد که از اعمال او پس مرگ نیز بهره مند گردد در این صورت همین فرزند به علت اعمال صالح و نیکویی که برای مرد به جا می گذارد، زینت مفید و سازنده ای خواهد بود. با این همه نمی توان گفت که فرزند صالح نیز جزو زینت های اخروی به شمار آید؛ زیرا قرآن زینت بودن فرزند را مختص به دنیا بر می شمارد و استثنایی می کند در حوزه تاثیر و نقش فرزند و مفید بودن او در زندگی اخروی فرد است؛ زیرا در بینش و نگرش قرآنی ارزش هر چیزی به جهت آثار اخروی آن سنجیده می شود.

بنابراین اگر فرزندی صالح باشد می تواند به یک معنا زینت واقعی و حقیقی در دنیا به شمار آید و تنها زینت ظاهری مردان نباشد؛ زیرا فرزندان صالح برای مردان زینت واقعی و حقیقی در دنیا به شمار خواهند آمد؛ زیرا آثار اخروی برای ایشان به همراه دارد.

همین بینش و نگرش را قرآن نسبت به مساله زینت بودن مال و ثروت بیان می کند به این معنا که در آیه14 سوره آل عمران آن را از آرایش مردان در دنیا بر می شمارد و در سوره کهف آیه 46 نشان می دهد که این زینت اختصاص به دنیا داشته و می بایست از آن به زینت های ظاهری دنیوی به شمار آورد و تنها زمانی برای انسان مال و ثروت می تواند زینت واقعی و حقیقی به شمار آید که شخص از مال خویش باقیات صالحاتی را به جا گذارد و از آن در کارهای خدایی بهره جوید تا ذخیره آخرت وی شود.

چارپایان چون خر و اسب به عنوان زینت سوارکاری به عنوان زینت مردان مطرح شده است. (آل عمران ایه 14 و نیز نحل آیه 5 تا 8)

کشاورزی ( آل عمران آیه 14) زر و نقره (همان ) نیز به عنوان زینت و ابزار آرایش بیان شده که نشان می دهد که انسان به زیور آلات به عنوان ابزار آرایش توجه خاصی دارد. در آیات بسیاری به مباحثی درباره زیور ابزارهای آرایشی چون مساله استخراج آن از کوه و دریا ( نحل آیه 14 و فاطر آیه 12) و بهره گیری فرعونیان از آن (قصص آیه 76 و یونس آیه 88 و طه آیه 87) اشاره می کند و توضیح می دهد که چگونه همین گرایش به زیبایی و کمال خواهی و اشتباه در مصداق موجب شد تا از زیورالات خویش گوساله ای بسازند و آن را به یاد خداوند پرستش کنند.(رعد آیه 17)

قرآن تجمل و آرایش بندگان به زینت های خدادادی به هنگام عبادت را امری پسندیده بر می شمارد (اعراف آیه 31) و از زنان می خواهد که آن را برای شوهرانشان آشکار سازند(نور آیه 31) و از آشکارسازی آن برای دیگران خودداری ورزند.(همان )

از آن جایی که در بینش و نگرش قرآنی اعتدال امری پسندیده و اسراف و زیاده روی نکوهیده است از مومنان می خواهد که در این مساله نیز اسراف و زیاده روی نکنند که موجب می شود تا از محبت الهی محروم شود.(اعراف آیه 31)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: