سؤال: طبق پاره‏اى از روايات فكر گناه، يا نيت گناه، بدتر از خود گناه است، و فكر و نيت كار نيك، برتر از خود كار نيك است، راز اين مطلب چيست؟

پاسخ:

آرى در روايات متعدد است كه بايد فكر گناه نكرد، حتى فكر گناه بدتر از خود گناه است، از جمله رسول خدا (ص) فرمود: «نية المؤمن خير من عمله، و نية الفاجر شر من عمله; نيت مؤمن بهتر از عمل نيك او است، و نيت غير مؤمن از عمل او بدتر است.» ⁽⁾ و در سخنى امام صادق (ع) فرمود: «بنده‏اى در روز، نيت مى‏كند كه وقتى شب فرا رسيد، نماز شب بخواند، ولى شب فرا مى‏رسد، و خواب بر او غالب مى‏گردد، و مى‏خوابد، خداوند نماز شب را در نامه عمل او قرار مى‏دهد، نفس چنين كسى تسبيح است، و خواب او صدقه مى‏باشد.» ⁽⁾

نيز روايت‏شده، عيسى (ع) در نصيحت‏خود فرمود: «موسى (ع) به اصحابش فرمود زنا نكنيد، من به شما مى‏گويم حتى فكر زنا نكنيد» ⁽⁾ اما راز مطلب، اين كه نيت و فكر خوب نشانه حالت و روحيه ملكوتى و خوب است، و حاكى است كه كانون وجود او سرشار از معنويت است، و روشن است كه چنين كانونى، نورانى است و منشا بركات و كارهاى نيك بسيار خواهد شد، ولى فكر بد و نيت ناشايسته بيانگر حالت‏بد و كانون آلوده وجودى است، و چنين كانونى منشا زشتى‏ها و انحراف‏هاى بسيار خواهد شد، بنابراين كانون خوب بهتر از چند كار خوب بدون كانون خوب است، چنان كه كانون بد، بدتر از چند عمل بد است. به علاوه نيت و فكر بد، موجب تيرگى روح و روان خواهد شد، و كانون وجود را بدتر مى‏كند، چنان كه فكر و نيت نيك، قلب را نورانى، و كانون وجود را نورافشانى خواهد كرد. بر همين اساس، طبق روايت، وقتى كه عيسى (ع) فرمود: من مى‏گويم فكر زنا نكنيد، اين مطلب را با اين مثال بيان كرد، فرمود: «اگر شخصى در اتاق نقاشى شده و زيبا، آتشى روشن كند، دود آن، اطاق نقاشى شده را دودآلود و سياه خواهد كرد، گرچه اطاق را نسوزانده است، فكر زنا نيز زيبايى چهره معنوى را تيره و تار مى‏كند، گرچه آن چهره را از بين نبرد.» ⁽⁾ بر همين اساس اميرمؤمنان على (ع) فرمود: «حسن النية من سلامة الطرية; حسن نيت دليل پاكى روح و روان است.» ⁽⁾